ارزیابی کارایی پسآب تصفیه شدۀ شهری در احیاء مناطق بیابانی (بررسی موردی: تصفیه خانۀ فاضلاب شهر سبزوار)

یکی از راه حل های منطقی توسعه منابع آب و تامین بخشی از آب مورد نیاز کشور، استفاده از پسآب تصفیه شدۀ شهری است. در این مقاله سنجش کارآیی پسآب تصفیه خانه فاضلاب شهر سبزوار به مدت سه سال (91-88) و با هدف ارزیابی کیفی آب و درصد زنده مانی گونه‏های کشت شده مورد بررسی قرار گرفت. پسآب کارخانه مذکور از سال 1388 در پروژۀ احیا اراضی بیابانی منطقۀ دروکِ شهرستان سبزوار، مورد بهره برداری قرار می گیرد این پژوهش در قالب طرح بلوک های کاملا تصادفی با سه تیمار (گونه‏های تاغ، آتریپلکس و قره داغ) و 9 تکرار مورد بررسی قرار گرفت. برای بررسی کیفیت آب، نمونه برداری از پسآب در دو نقطۀ خروجی از تصفیه خانه و ورودی به مخزن ذخیره آب در محلِ پروژۀ بیابان‏زدایی انجام و برای سنجش مواد آلوده کننده آزمایش شد. نتایج این قسمت از پژوهش نشان داد که به جز مقدار زیاد کلی فرم، محدودیتی برای استفاده از پسآب برای آبیاری وجود ندارد که مخلوط کردن آن با سیلاب های فصلی در مخزن ذخیره و سپس استفاده از آن برای آبیاری، این محدودیت نیز برطرف می شود. پسآب مورد بررسی از نظر طبقه بندی آب به روش ویل کاکس نیز دارای شوری زیاد با سدیم کم است (c3-s1)، و در طبقه آب های متوسط و مناسب برای استفاده در کشاورزی و آبیاری، قرار می گیرد. برای ارزیابی هدف دوم، هر کدام از مناطق بوته کاری شده در سال های 1389، 1390 و 1391، به سه قسمت ابتدایی، میانی و انتهایی و هر قسمت به سه بخش ابتدا، میانه و انتها تقسیم شد (نه تکرار) و در هر قسمت نواری (ترانسکت) 120 متری در طول پشته‏ها (فارو ها)، برای بررسی تراکم بوته ها، تعبیه شد. نتایج پژوهش نشان داد که به طور متوسط سالانه 67، 3/74 و 3/90 درصد بوته های تاغ، آتریپلکس و بوته های قره داغ به ترتیب مستقر شده اند. نتایج تجزیۀ واریانس داده های به دست آمده از سه تیمار تأثیر پسآب بر استقرار تاغ، آتریپلکس و قره داغ، از تفاوت معنی داری در سطح یک درصد، در هر کدام از سه سال مورد مطالعه، برخوردار است.